Sağlık Meslek Hastalığı

Üretim ve hizmet sektöründeki çalışma biçim ve koşulları günümüzde, önceki yıllara göre daha önemli konular haline gelmiştir. Çalışma biçimi nedeniyle geçici veya kalıcı sağlık sorunları yaşanması meslek hastalığı olarak kabul edilir. Sadece fiziksel sağlık sorunları değil, psikolojik etmenler de bu kategoriye girer. SGK Sağlık İşlemleri Tüzüğünde meslek hastalıkları 5 ayrı kategoride ele alınmıştır:

• A Grup: Kimyasal maddelerle etkileşim nedeniyle ortaya çıkan hastalıklar
• B Grup: Cilt ve deride görülen hastalıklar
• C Grup: Toz soluma kaynaklı hastalıklar (madencilik, taşlama gibi)
• D Grup: Çalışma ortamında bulaşıcı hastalıklar
• E Grup: Fiziksel etki ile ortaya çıkan hastalıklar

Çalışma ortamının fiziki koşulları, tekrarlanan hareketler, oturuş pozisyonu, işyerindeki hiyerarşik ilişkiler, mobing, emeğinin karşılığını alamama, adaletsizlik, kötü beslenme, uzun çalışma saatleri vb. birçok faktör meslek hastalığının sebebi olabilir. Yapılan araştırmalar özellikle erkek çalışanların iş koşulları nedeniyle erken yaşta kalp krizi geçirdiklerini, ortalama ömür beklentilerinin kısaldığını, depresyon ve duygu-durum bozukluklarına yatkınlığının arttığını göstermektedir.

533 meslek hastalığı tanısı konulmuş deneğin 19’u kadın, 514’ü erkek çalışanlardan oluşmaktadır. Yine bir başka araştırma 697 denekten 10’unun kadın, 687’sinin erkek olduğunu göstermektedir. Bu ve benzeri araştırmalardan görülebileceği üzere erkekler meslek hastalıklarına daha yatkındırlar.

En Çok Meslek Hastalığı Görülen Meslekler​

Yapılan işin koşullarına göre bazı mesleklerde diğerlerine göre çok daha yüksek oranda meslek hastalığı görülmektedir. 2011 yılında elde edilen verilere göre nitelik gerektirmeyen iş kolu olarak kabul edilen ve genellikle beden işçiliği yapılan mesleklerde çalışanın kalıcı veya geçici şekilde sağlık sorunu yaşama ihtimali en yüksektir. Bununla beraber askerlik, polislik gibi güvenlik kolu mesleklerinde ise 697 denekten hiçbirinin meslek hastalığına yakalanmadığı görülmüştür. SGK’nın 2011 verilerine göre hazırladığı meslek kollarına göre görülen hastalık sayısını aşağıdan inceleyebilirsiniz.

En Çok Görülen Meslek Hastalıkları​

Lösemi​

Ülkemizde en çok görülen meslek hastalığı, lösemi, yani kan kanseridir. Özellikle plastik ürün üretimi, boya üretimi ve kuru temizleme mesleklerinde görülmektedir. Bu meslekleri doğru tedbirler almadan icra etmek neredeyse %100’lük bir oranla lösemiye sebebiyet vermektedir.

Kas ve İskelet Sistemi Rahatsızlıkları​

Beden işçiliği, inşaat işçiliği, depo görevlisi ve benzeri ağır yük taşınan mesleklerde orta yaş ve sonrasında sıkça bel fıtığı, eklem kireçlenmeleri, bacak varisi gibi kas ve iskelet sistemi hastalıkları görülmektedir.

Mesleki Psikolojik Rahatsızlıklar​

Özellikle “beyaz yaka” olarak sınıflandırılan ofis, banka vb. kurum çalışanları her ne kadar fiziksel olarak birçok mesleğe göre daha az çaba sarf etse de üzerlerinde sürekli olarak uygulanan iş teslimi, planlaması, sunumu, raporlaması vb. baskılar; işyerinde uğradıkları mobbing, ayrımcılık ve çalışanlar arası çatışmalar nedeniyle psikolojik rahatsızlıklara yatkındırlar. Özellikle müdür, genel müdür statülerindeki kişilerde çalışma süresine bağlı olarak depresyon, öfke kontrol sorunları ve hatta borderline kişilik bozukluğu görülebilmektedir. Psikolojik hastalıkların tespitinin ve kişi tarafından kabullenilmesinin daha zor olması nedeniyle ilerleyen dönemlerde bağlı kanser, sindirim hastalıkları görülebilmektedir.

Sindirim Sistemi Hastalıkları​

Vardiyalı şekilde çalışan kişilerde sıkça görülen yeme-içme ve uyku sorunları ilerleyen dönemlerde mide hastalıklarına sebep olmaktadır. Düzensiz çalışma saatleri nedeniyle bu kişilerin gündelik rutinleri de bozulmakta, orta yaş itibariyle sindirim sistemi hastalıkları ortaya çıkmaktadır.

Meslek Hastalığı Bildirim Süresi ve Sorumluluğu​

Meslek hastalığı durumu tespit edildiğinde SGK’ya bildirim yapılması “işverenin” sorumluluğundadır. Sigortalı çalışanın yaralanması veya uzun süreli etkilerin büyümesi ile hastalanması durumunda işveren bir doktor raporu beklemeksizin “3 gün içerisinde” İş Kazası ve Meslek Hastalığı Bildirim Formu’nu doldurarak il veya ilçesindeki Sosyal Güvenlik Müdürlüğü’ne başvurmalıdır.

Meslek Hastalığı Bildirimi Yapılmaması veya Eksik Yapması Halinde Uygulanan Cezalar​

İşverenin meslek hastalığı çerçevesinde rahatsızlanan çalışanlarının durumunu Sosyal Güvenlik Müdürlüğü’ne süre dahilinde bildirmemesi veya birden fazla meslek hastalığı durumu var iken eksik sayıda bildirimde bulunmasının tespiti halinde 5510 sayılı kanunun gereğince adli para cezası uygulanır. İşverenin tekraren bu suçu işlediği tespit edildiyse işletme ruhsatı fesh edilebilir.

Ayrıca meslek hastalığı haklarından yararlanması engellenen çalışanlar da işverenlerine maddi ve manevi tazminat davası açabilirler. Çalışanların açacakları davalar neticesinde alacakları tazminat miktarı, SGK’nın uyguladığı para cezasından ayrı değerlendirilir.

Meslek Hastalığına Yakalananların Hakları​

İşyeri koşulları nedeniyle yukarıda belirtilen kriterler dahilinde bir hastalığa sahip kişiler gerek SGK’dan, gerekse işyerlerinden haklarını talep edebilirler. SGK, meslek hastalığına sahip olduğunu tanıladığı kişilere:

• Geçici iş göremezlik süresi boyunca günlük ödenek
• Sürekli iş göremezlik süresi boyunca aylık ödenek
• Ölüm halinde hak sahiplerine ve kız çocuğa ödenek
• Malülen emeklilik hakkı ve malüllük maaşı bağlanması

vb. haklar sağlamaktadır. Hak talebi için SGK’ya doktor raporunuz ve varsa diğer belgeler ile müracaat etmeniz gerekmektedir.

Meslek Hastalığı İçin İşyerine Dava Açılabilir mi?​

Eğer SGK, hastalığınızı bir meslek hastalığı olarak kabul etmez veya işyeriniz yükümlülüğü almaz ise meslek hastalığı tazminat davası açabilirsiniz. Bu durumda hastalığınızın sebebi doktor heyeti tarafından tekrardan araştırılır, yaralanma veya ölüm gibi haller varsa tespit edilerek çalışanın kendisine veya hak sahiplerine tazminat miktarı ödenir.

İşyerine karşı açılan davalar üç esastadır:

• Çalışanın süreç boyunca yaşadığı psikolojik-ruhsal baskı nedeniyle hem çalışanın kendisi, hem de yakınları işyerine manevi tazminat davası açabilir.
• Ölüm hali söz konusu ise ölen kişinin yakınları maddi ve manevi tazminat davası açabilir.
• Yaralanma nedeniyle geçici veya sürekli iş göremezlik nedeniyle maddi ve manevi tazminat davası açılabilir.