Sözlük GitHub

GitHub, öncelikle 2008 yılında Tom Preston-Werner, Chris Wanstrath ve PJ Hyett tarafından geliştirilen ve Microsoft tarafından 2018 yılında satın alınan bir web tabanlı Git sürüm kontrol ve kaynak kodu yönetim sistemidir. GitHub, yazılım geliştiricilerin projelerini düzenlemelerine, takip etmelerine ve işbirliği yapmalarına olanak tanır. Ayrıca, projelerin her aşamasında takım üyeleri arasında iletişim sağlar ve projelerin sürdürülebilirliğini artırır.

GitHub, sürüm kontrol sistemi olan Git platformu projelerinin web tabanlı depolama servisi. Yani geliştiricilerin kendi projelerini yayınladığı ve bunu sürüm sürüm güncellediği bir ortam. Uygulama, her güncellemeyi kayıt altında tutarak platformda tutuyor. Küçük bir dosya güncellenmesi dahi değişiklik listesinde yer alıyor. Yani projede yapılan tüm değişiklikler detaylı olarak sergileniyor. Platform, temel olarak bunu amaçlıyor.

GitHub, Git deposu olarak da açıklanmakta. Git, bir yazılım. Sürüm kontrol sistemi olan bu yazılımın amacı, birden fazla sürüme sahip belgeleri saklamak. Büyük bir pazar payına sahip Git, Linus Torvalds tarafından geliştirildi. Sürüm kontrol sistemi ise her dosyada yapılan değişiklikleri not eden bir sistem. GitHub, Git yazılımının ardından ortaya çıkan bir proje.

Projenin kurucusu Chris Wanstrath ve PJ Hyett olarak yer alıyor. 2008 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin Kaliforniya eyaletinde bulunan San Francisco’da kuruldu. Günümüzde Microsoft’a ait olan platformun CFO’su Mike Taylor. CEO Thomas Dohmke olarak belirtiliyor. COO koltuğunda ise Erica Brescia oturuyor. GitHub’ın 2022 yılı gelirleri 1 milyar dolar olarak açıklandı. Çalışan sayısı 2.500 olan platform, 100 milyondan fazla kullanıcıya yer veriyor.

GitHub’ta ne yapılır?​

GitHub, geliştirici ekibin aynı anda yazılım geliştirmesine imkan tanıyor. Yazılım geliştirme dışı amaçlar için de bu platformdan yararlanılıyor. Genel kullanım alanı yazılım olmakta. Bir proje geliştirirken o projede söz sahibi olanlar, kodlarda güncelleme yapabiliyor. Bu da ekip çalışması ruhunu ortaya koyuyor.

Platform, aynı zamanda farklı kullanıcıların farklı bir projeyi geliştirmesini de sağlıyor. Yani bir GitHub kullanıcısı, başka bir açık kaynaklı projeyi düzenleyebilmekte. Bu, ayrı bir proje üzerinde gerçekleşiyor. Bu sayede düzenlemeler birbirine karışmıyor.

GitHub’ta yapılabilecek bir diğer şey açık kaynaklı kodları incelemek. Kullanıcılar, keşif yapmak istediklerinde bu sitede dolaşabilmekte. Bir uygulama geliştirildiği takdirde buradaki kodlar, kişiye fikir verir.

GitHub özellikleri​

GitHub, birçok özelliğe sahip bir platform. Uygulamanın temel özelliği açık kaynak kodu paylaşma yeri olması. Yine de herkes açık kaynaklı yazılım paylaşmayabilir. Bazıları, bilgi amaçlı belgelere de yer veriyor.

Açık kaynaklı kodlar​

GitHub’ın temeli sayılan açık kaynak kodlar, platformun büyük bir kısmını oluşturuyor. Pek çok yazılımın açık kaynak kodlarına buradan erişilmekte. Bununla birlikte uygulamanın geçmiş sürümleri de mevcut. Bu durum, eğer gerekirse eski açık kaynak kodlarına erişimi sağlar.

GitHub Hizmetleri​

Platform, sunduğu hizmetlerle geliştiricileri memnun etmeye çalışıyor. Bu hizmetler arasında bulunan Sponsors, ortaklık amaçlı geliştirilen bir yapı. Bu sistem ile birlikte kullanıcılar, bağış alarak projelerini destekleyebiliyor.

Bunun yanı sıra bir diğer hizmet Copilot. Copilot ile beraber yapay zeka destekli kod yazmak mümkün hale geliyor. Buna birazdan değineceğiz. Bu hizmetler dışında Gist, Education Program ve GitHub Enterprise gibi çeşitli servisler sağlanıyor.

Geliştirici ekibi ekleme​

GitHub’ın önemli özellikleri arasında geliştirici ekibini genişletme yer alıyor. Bir proje oluşturduktan sonra o proje için kullanıcılar, yetki alabiliyor. Yetki alan kullanıcılar, projenin gelişmesinde katkı sağlıyor. Özellikle takım çalışması gerçekleştirenler için bu büyük bir nimet.

Geliştirici bilgilerine ulaşma​

Platformun sunduğu önemli özelliklerden birisi geliştirici projelerine ulaşma. Geliştirici profili incelenebiliyor ve hakkında bazı bilgiler alınabiliyor. Ayrıca geliştiricinin yapmış olduğu çalışmalara da ulaşılabiliyor. Bu özellik sayesinde hayranı olunan kullanıcılar, takip edilebilmekte.

Web sayfası yönetme​

Platformda yer alan GitHub Pages, web sayfası yönetmeye imkan tanıyor. Bu sistem, statik web sayfaları geliştirenler için yer alıyor. Yani bu özelliği kullanırken PHP gibi dillerden yararlanılamıyor.

Forum yönetme​

Web platformunda forum alanı da mevcut. Her proje için ayrı bir tartışma bölümü yer alıyor. Proje hakkında tartışma başlatmak isteyen kullanıcılar, foruma giriyor. Ardından istediği başlığı açıyor. Bu özellik, genel olarak uygulama hatalarını bildirmek ve öneriler sunmak için kullanılıyor. Forum sisteminin önemli özelliklerinden birisi etiket ekleme desteği. Bu sayede başlıklar daha iyi sınıflandırılabiliyor.

Diğer özellikler​

GitHub, daha birçok özelliği ile insanların karşısına çıkan önemli bir yer. Geliştiricilerin severek takip ettiği web sitesinde şu özellikler de yer alıyor:

• Site içi, kullanıcı içi ve proje içi arama (Satır içi aramayı destekler.)
• Bir projenin programlama dillerinin oransal olarak dağılımını gösterme
• “Readme.md” dosyası ile projenin ana sayfasında proje hakkında bilgi verme
• Projedeki dosyaları ZIP olarak indirme
• Farklı bir projeyi klonlayıp geliştirme
• Wiki yani bilgi içerikli sayfalar ekleme
• Proje istatistiklerini inceleme

GitHub terimleri​

Platformu kullanmaya başlamadan önce bazı terimlerin bilinmesi gerekiyor. Bunlardan birisi repository yani kısaca repo. Repo, projenin dosyalarının bulunduğu alana verilen isim. Bu alanda güncel dosyaların yanı sıra geçmiş sürüm dosyaları da bulunur. Yani burası projenin deposu olarak nitelendiriliyor.

Branch olarak adlandırılan alan ana projeyi etkilemeyecek çalışmaların yapıldığı yer. Bu alanda deneyler yapılabilir veya proje için bazı testler uygulanabilir. Markdown yani “md” uzantısı ise HTML sayfası gibi sayfa oluşturmaya yarıyor. Örneğin “Readme.md” ile beni oku sayfası oluşturmak mümkün. Bu sayfada HTML kodlarına izin veriliyor.

Commit changes kavramı, proje dosyaları arasında yapılan değişiklikleri kayıt altına alır. Örneğin bir proje dosyası güncellendiğinde bu butona basıldığında düzenleme kaydedilir. Pull request ise değişikliklerin birleştirilmesi olarak tanımlanıyor. 2 farklı alanda yapılan düzenlemeler, bu özellik sayesinde bir bütün hale geliyor.

Karşımıza çıkan bir diğer ifade olan merge, birleştirme anlamına gelmekte. Merge, PR onayı verildikten sonra birleştirme işleminin tamamlanmasını sağlar. Bu da ana projenin gelişmesi demek. Issues kavramı ise forum olarak adlandırılan alanın bulunduğu kısım. Bu kısımda kullanıcılar, tartışmalar başlatarak projenin gelişimine katkıda bulunuyor.

Federalist, projedeki değişiklikleri dağıtıp önizlemeye imkan tanıyan bir özellik. Fork ifadesi ise bir projenin çatallanmasını sağlayan olay. Geliştiriciler, bir projeyi forklayarak o projeyi geliştirebiliyor.

GitHub kullanırken dikkat edilmesi gerekenler​

GitHub uygulamasından faydalanırken pek çok detaya özen gösterilmeli. Bunlardan birisi ekip çalışması yaparken düzenleme öncesi adımlar. Bir projede değişiklik yaptıktan sonra kayıt ederken yedekleme önerilir. Eğer geliştirici, projenin sahibi değil ise değişiklikler kaldırılabilir. Bundan dolayı yedekleme, büyük bir önem arz ediyor.


Platformdan yararlanırken önemsenmesi gereken bir diğer şey masaüstü uygulaması. Web uygulamasının kendi masaüstü yazılımı mevcut. Bu yazılımı kullanmak, pek çok işlevi hızlı bir şekilde halletmek anlamına geliyor. Daha pratik bir kullanım için uygulamaya yer verilmeli.

Platformun nimetlerinden yararlanırken dikkat edilmesi gereken bir diğer şey açık kaynak kod. Bu uygulamadan yararlanırken açık kaynaklı uygulama paylaşmak zorunlu değil. Kullanıcılar isterse uygulamayı kapalı kaynak olarak da yayınlayabiliyor.

GitHub neden önemli?​

Platformun sunduğu pek çok avantaj mevcut. Bunlardan birisi profesyonel özelliklere yer vermesi. Sunduğu birçok özellik sayesinde geliştiriciler, pratik bir şekilde proje yayınlayabiliyor. Bununla beraber projeyi düzenleyip sürüm geçmişinden de yararlanabiliyor. Takım çalışmasına da yer veren GitHub, başarılı bir web platformu.

Web uygulamasının bir diğer avantajı projelerin kopyalanabilir yapıda olması. Açık kaynak kodlu projeler, istenildiği gibi klonlanarak yeni projeye dönüştürülebiliyor. Bu sayede geliştirici, aynı projeyi alarak geliştirme yapabiliyor. Açık kaynaklı uygulamayı alıp daha iyi hale getirmek isteyenler için bu güzel bir detay.

Web platformunun sunduğu ayrıcalıklar arasında değişiklikleri takip etmek yer alıyor. Özellikle ekip çalışması gerçekleştirenler, kodların nasıl değiştiğine göz gezdirebiliyor. Bu sayede güncelleme sonrasında hata meydana geldiğinde hatanın neden olduğu kolaylıkla tespit ediliyor.

GitHub, kullanıcılardan destek almayı sağlayan bir özelliğe de sahip. Bu avantaja göre insanlar, yazılımda bulunan hatalar için tartışma başlatabiliyor. Bunun yanı sıra yazılım ile ilgili öneri verebiliyor. Bu sayede uygulama, daha güzel bir şekilde gelişim yaşıyor.

Geliştiricilere sunulan olanaklardan birisi de wiki ekleme. Wiki, bilgi deposu olarak tanımlanıyor. Wiki sayesinde bir projenin neyi amaçladığı ve özellikleri tanıtılabilmekte. Bunun yanı sıra çeşitli belgeler de eklemek için alan mevcut.

GitHub’ın sunduğu en önemli avantaj, iş verenlerin burayı takip etmesi. Yazılım sektöründe iş arayanlar için GitHub, altın niteliğinde bir yer. Çünkü insanlar, iş bulmadan önce kendini burada geliştirmeli ve yaptığı projeleri yayınlamalı. Sonuç olarak bu platform, yazılımcı arayanlar için harika bir kaynak.

Git ve GitHub arasındaki fark nedir?​

Git ile GitHub, farklı uygulamalar. Git, sürüm kontrol sistemi sunan bir yazılım. Yani bu uygulamada yayınlanan projede her dosyanın geçmiş halleri de kayıt edilir. Ayrıca dosyaların hangi satırlarının değiştirildiği de gösterilir. GitHub ise Git yazılımını örnek alarak geliştirilen web tabanlı bir uygulama. Yani Git, masaüstü uygulaması iken GitHub, web tabanlı bir Git deposu.

GitHub Copilot nedir?​

Platform, daha önce Microsoft’a satılmıştı. Microsoft, aynı zamanda OpenAI şirketine de yatırım yapmış bir kurum. OpenAI ile birleşen Microsoft, GitHub Copilot ile yazılımcılara hizmet sunuyor. OpenAI’ın gücünden yararlanan Copilot, bir yapay zeka yazılımı. Bu yazılım ile beraber geliştiricilerin kod yazma hızı yükseliyor.

Copilot’un amacı, yazılımcıların daha hızlı uygulama geliştirmesine olanak tanımak. Bu uygulama, otomatik kod oluşturma alanında oldukça başarılı bir iş çıkarıyor. Uygulamanın özelliklerinden birisi kodu otomatik tamamlaması. Kod girerken eksiklikleri tahmin eden bot, geliştiriciye bu şekilde katkı sağlıyor.

Bir diğer özellik ise açıklama ile kod girişi sağlama. Yorum satırı olarak açıklama eklendiğinde ve alt satıra geçildiğinde kod eklenebilmekte. Yani bot, açıklamaya uygun bir kod yazıyor. Sonrasında bu kod, uygun bir biçimde düzenleniyor.

GitHub’ın bu hizmeti, ilk 2 ay boyunca ücretsiz kullanılıyor. Sonraki aylarda ise abonelik için ücret talep ediliyor. Üyelik için aylık 10, yıllık 100 dolar isteniyor. Yıllık alımda 20 dolar tasarruf sağlanıyor.

GitHub üyelik ücretli mi?​

Geliştiriciler, GitHub uygulamasından faydalanırken herhangi bir ücret ödemiyor. Proje oluşturmak ve bu projeyi yönetmek bedava bir biçimde yapılıyor. Bununla beraber tartışma, wiki ve web sayfası gibi hizmetler de ücretsiz sağlanmakta.

Bu hizmetlerin yanı sıra GitHub’ın sunduğu paralı hizmetler de yer alıyor. Bunlardan birisi GitHub Copilot. Copilot ile beraber yapay zeka ile birlikte kod yazılıyor. Özet geçmek gerekirse GitHub, ücretsiz bir platform. Buna ek olarak içerisinde bazı hizmetler ücretli olabilmekte. Yine de kurum, deneme amacıyla kullanıcılar için ücretsiz kullanım hakkı tanıyor. Bu sayede özellikler, denenmiş oluyor.