Güncel Fârâbî

Fârâbî, İslam dünyasında felsefenin kurucusu olarak kabul edilir. Hayatı hakkında bilinenler oldukça sınırlıdır. Elde edilen bilgilere göre Türkistan'da doğduğu (doğum tarihi yaklaşık 872), Bağdat'a geldiği ve Şam'a göçerek burada yaşamını yitirdiği (ölüm tarihi yaklaşık 950) söylenir.

İslam dünyasında felsefenin gelişmesine katkıları çok büyüktür. Yunan felsefesinde Aristoteles ve Platon'dan çok etkilenmiştir. Onların fikirlerini alıp İslam dünyasına uyarlamıştır. Kendine özgü bir felsefi yaklaşım geliştirmiştir. Bunları yaparken herhangi bir merkezi yönetime bağlı kalmamıştır.

Kısaca Hayatı: Fârâbî​

Fârâbî aynı zamanda Abu Nasr al-Farabi olarak bilinir. Latin kaynaklarında ismi Alpharabius veya Avennasar olarak geçer. 878 yılı civarlarında Türkistan'da doğduğu ve 950 yılı civarlarında Şam'da yaşamını yitirdiği rivayet edilir. Ortaçağ döneminde İslam dünyasının en önemli düşünürüdür.

Fârâbî'nin hayatı hakkında çok az şey bilinir. Kısaca hayatı incelendiğinde etnik kökeninin dahi tartışmalı olduğu görülür. Orta Asya'dan Bağdat'a geldiği bilinen bir gerçektir. Ancak kendisi dışında gelişen siyasi problemlerden bunaldığı için Suriye'ye göçtüğü ifade edilir.

Fârâbî'nin felsefi düşüncesi Aristoteles'in öğretilerinden beslenerek gelişmiştir. Fârâbî neyi savunur diye düşünmek yerine onun aktarmak istediği fikirleri yakalamak gerekir. Yunan mirasını alıp Arap dünyasına entegre ederek Müslümanların cevap bulamadığı soruları çözüme kavuşturmuştur.

Fârâbî'ye göre İslam tek başına bir düşünürün ihtiyaçlarını karşılayacak yeterliliğe sahip değildi. İnsan aklını her zaman vahiyden üstün görmüştür. Eserlerinde genel olarak devletin doğru yapılandırılması ve doğru yönetilmesi sorununa yönelik fikirler yer almıştır.

İslam dünyasında felsefenin öncüsü​

Fârâbî, İslam dünyasında felsefenin öncüsü olarak kabul edilir. Kendisinden önce Kindi ve Razi gibi isimler gelse bile o dönemde herkesin saygısını kazanmayı başaran ilk filozof olmuştur. Çeşitli söylentilere göre Bizans'ta eğitim gördüğü ve Yunan dilini buradan öğrendiği belirtilir.

Fârâbî'nin eserleri tam anlamıyla keşfedilebilmiş değildir. Tüm değerlendirmeler günümüze kadar ulaşan eserler üzerinden yapılır. Mantık, fizik, müzik ve siyaset konularında kalıcı eserlere yer vermiştir. Ancak en önemli yanı Aristoteles ve Platon üzerine yaptığı yorumlamalardır.

Fârâbî her eserinde kendi mantığını ön plana çıkarır. Eseri siyasi olsa bile metafiziğe yönelik ifadeler bulabilmek mümkündür. Herhangi birisi için onun fikirlerini anlamak kolay bir iş değildir. Genel anlamda en önemli eserlerinden başlamak iyi bir fikir olarak ifade edilir.

Fârâbî'nin eserleri​

Fârâbî eserleri açısından metafiziksel düşünceyi ön plana çıkarır. Eserlerini incelediğiniz zaman her birisinin arkasında güçlü bir düşünce olduğunu fark edebilirsiniz. Öncelikle en önemli eserlerini incelemek çok daha doğrudur. Ardından spesifik olanlara geçiş yapılabilir.

• İdeal Devlet: Fârâbî toplumları sınıflara ayırır ve erdemli toplum olarak nitelendirdiği bir yapı kurar. Mükemmellik ve mutluluk ancak bu şekilde erişilebilir görülür. İnsanın en önemli amacı erdemli olmak olduğundan bunu başarmak için erdemli toplum yapısı şarttır.
• Mutluluğun Kazanılması: Bu eserde Fârâbî siyaset felsefesi hakkındaki görüşlerine yer verir. Onun düşüncesine göre insanın erdemli olması oldukça önemlidir. İnsanı erdemli olmaya götürecek tüm bilgilerden ayrıntılı bir şekilde bahseder.
• İlimlerin Sayımı: Fârâbî tarafından yazılan bu eser aslında ilkeler üzerine bir takım düşünceleri içerir. Teorik ve pratik açıdan felsefeye ait tüm disiplinlerden bahseder. Bununla birlikte tüm ilimleri inceleyerek kendi felsefesiyle yoğurarak bir fikir ortaya koyar.

Fârâbî'nin eserleri bunlarla sınırlı değildir. Çok daha farklı dillerde daha geniş kapsamlı Fârâbî eserleri bulabilmek mümkündür. Ancak bunları okumaya başlamadan önce onun felsefeye yaklaşımını anlamak gerekir. Aksi taktirde eserlerinden tam olarak faydalanmak mümkün değildir.

Farabi'nin yaptığı çalışmalarda temel ilkeler​

Fârâbî'nin yaptığı çalışmalar üzerinde somut fikirler ortaya koymak kolay değildir. Söylenebilecek en doğru şey Yunan felsefesinden öğrendiklerini İslam dünyasına aktarmış olmasıdır. Mitolojik kavramlara pek bulaşmadan ilerlemiş ve mevcut sorunlara ışık tutmaya çalışmıştır.

Yaptığı çalışmalarda İslam geleneğinin izlerini bulabilmek kolaydır. Erdemli insan ve erdemli toplum kaygısını Yunan öğretilerden almış olsa bile daha geniş coğrafyalara yayılmak isteyen İslam dünyasına uyarlamayı başarmıştır. Bunu ise fikirleri birçok ulusa uygun hale getirerek yapmıştır.

Fârâbî'yi diğer İslam düşünürleri ile karıştırmamak gerekir. Genel olarak İslam dünyasının tıbba çok büyük katkılar yaptığı görülür. Doğal olarak Fârâbî tıpçı mı gibi insanın aklına düşer. Ancak Fârâbî öncelikle bir filozoftur. Sonrasında ise astronom ve müzisyendir.